16 اوت 2022- تیمی ازمحققان، مولکولی را کشف کرده اند که می تواند پیشرفت دیابت را قبل از ظاهر شدن اولین علائم تشخیص دهد.

دیابت یک اختلال متابولیکی شدید و رو به رشد است که در حال حاضر صدها هزار نفر را در جهان تحت تاثیر قرار داده است. سبک زندگی کم تحرک و رژیم غذایی بیش از حد غنی، به سلول های بتای لوزالمعده آسیب می رساند و باعث شروع این بیماری می شود. اگر این بیماری به سرعت تشخیص داده شود، پیشرفت آن می تواند معکوس شود، اما هم اکنون ابزارهای تشخیصی که امکان تشخیص زودهنگام را فراهم می کند، وجود ندارد. بهمین دلیل متأسفانه یک سوم از بیماران در زمان تشخیص دچار عوارض قلبی عروقی، کلیوی یا عصبی هستند که بر امید به زندگی آنها تأثیر می گذارد.

تیمی از دانشگاه ژنو با همکاری چند گروه از دانشمندان دریافتند که سطح پایین قندی به نام 5،1- آنهیدروگلوسیتول در خون نشانه‌ ی از دست دادن سلول‌های بتا عملکردی است. این مولکول که به راحتی با آزمایش خون قابل شناسایی است، می تواند برای شناسایی ابتلا به دیابت در افراد در معرض خطر، قبل از اینکه وضعیت به مرحله ی غیر قابل برگشت برسد، استفاده شود. این مقاله در مجله بالینی غدد درون ریز و متابولیسم منتشر گردید.

پرفسور پیر ماکلر، رهبر این تحقیق و استاد گروه فیزیولوژی سلولی و متابولیسم و ​​در مرکز دیابت دانشکده پزشکی ژنو توضیح داد: تشخیص انتقال از پیش دیابت به دیابت پیچیده است، زیرا ارزیابی کمّی سلول های آسیب دیده، که در مقادیر بسیار کمی در مرکز پانکراس- اندامی واقع در زیر کبد- پراکنده شده اند، با روشهای غیرتهاجمی غیر ممکن است. بنابراین ما یک استراتژی جایگزین را انتخاب کردیم و آن یافتن مولکولی بود که غلظت آن در خون با توده ی عملکردی سلول‌های بتا در پانکراس مرتبط باشد تا به‌طور غیرمستقیم تغییرات سلولهای بتا را در مرحله پیش دیابت، قبل از ظهور هر نوع علامت دیگری تشخیص دهیم.

قندی که وضعیت سلول های بتا را نشان می دهد

چندین سال پیش، دانشمندان شروع به شناسایی چنین مولکولی کردند که قادر به تشخیص پیش دیابت بود. اولین قدم آنالیز هزاران مولکول در مدل‌های موش سالم، پیش دیابتی و دیابتی بود. با ترکیب تکنیک‌های زیست‌شناسی مولکولی قدرتمند با سیستم یادگیری ماشینی (هوش مصنوعی)، تیم تحقیقاتی توانست از میان هزاران مولکول، یکی را که به بهترین شکل از دست دادن سلول‌های بتا را در مرحله پیش از دیابت منعکس می‌کند، شناسایی کند و آن مولکول قند کوچکی به نام 1، 5- آنهیدروگلوسیتول، بود که کاهش آن در خون نشان دهنده کمبود سلول های بتا است.

بر اساس نتایج بدست آمده از موشها، تیم تحقیقاتی به رهبری پرفسور ماکلر به مرحله بعدی رفت: تعیین ارتباط آن با انسان. آنها با همکاری سایر دانشمندان، از جمله تیم‌هایی از HUG، سطوح 1، 5- آنهیدروگلوسیتول، را در بیماران دیابتی با افراد غیر دیابتی مقایسه کردند. محققان گفتند: ما توانستیم کاهش این قند را در بیماران دیابتی مشاهده کنیم. این بسیار انگیزه بخش بود، به خصوص که این کاهش بدون توجه به علائم آنها حتی قبل از شروع دیابت قابل مشاهده بود.

یک ابزار بالقوه برای غربالگری و تشخیص زودهنگام

پرفسور پیر ماکلر توضیح داد که دیابت یک بیماری پیچیده است که در آن بسیاری از تغییرات متابولیکی به طور موازی رخ می دهند. بنابراین آزمایش ارتباط این نشانگر در افرادی که از کاهش ناگهانی سلول های بتای خود رنج می برند، اما هیچ علامتی از اختلالات متابولیک ندارد، ضروری است. با مطالعه سطح 1.5- آنهیدروگلایسیتولدر افرادی که نیمی از لوزالمعده آنها با جراحی برداشته شده بود، ما توانستیم نشان دهیم که 5،1-آنهیدروگلوسیتولیک شاخص خونی برای مقدار عملکرد سلول های بتای پانکراس است.این کشف راه های جدیدی را برای پیشگیری از دیابت، به ویژه برای افراد در معرض خطر باز می کند. یک نمونه خون ساده و به دنبال آن یک آزمایش اختصاصی ارزان می‌تواند شروع بالقوه دیابت را در این افراد شناسایی کند و اقدامات لازم را قبل از غیرقابل برگشت شدن بیماری انجام دهد.

 پرفسور Pierre Maechler نتیجه گیری کرد: ما هنوز هم قصد داریم ارتباط این قند را در انواع مختلف بیماران و در مقیاس های زمانی مختلف آزمایش کنیم، اما می تواند منجر به پیشرفت بزرگی در نظارت بر افراد در معرض خطر شود.

منبع:

https://medicalxpress.com/news/2022-08-diabetes-symptoms.html